از هنگامي كه موضوع ميراث معنوي در يونسكو مطرح شد و ايران به عضويت كنوانسيون مربوطه درآمد، بنابراين گزارش سال 1383 قانون الحاق ايران به كنوانسيون صيانت از ميراث غيرملموس به تصويب رسيد و طبق اين قانون ايران متعهد به اجراي اين كنوانسيون در حوزه ميراث معنوي است.
آسيا با ثبت 34 اثر از 22 كشور در فهرست ميراث ناملموس و شاهكارهاي شفاهي بيشترين سهم را در ميان ساير قاره ها و مناطق جهان به خود اختصاص داده است.
در ليست كشورهايي كه تاكنون ميراثي را به عنوان ميراث معنوي در يونسكو به ثبترسانده اند، نام عراق، هند، تركيه، اردن، آلباني، ارمنستان، گرجستان، تاجيكستان، ازبكستان، گواتمالا، يمن، مراكش، فيليپين، آذربايجان، برزيل، كامبوج،كوبا و مصر هم ديده مي‌شود. با نگاهي به اين ليست متوجه مي‌شويم كه اين كشورها جزو كشورهاي جهان سوم و يا در حال توسعه هستند و با اين قياس هنوز نامي از ايران در ليست ميراث معنوي يونسكو به چشم نمي‌خورد. جالب اين است كه نام بسياري از كشورهاي همسايه ما در اين ليست وجود دارد، حتي عراق توانسته موسيقي سنتي خود را به نام “مقام عراقي” به عنوان ميراث معنوي به ثبت برساند. تركيه در سال 2003 مداحي و در سال 2005 سماع را ثبت كرد. ازبكستان ، تاجيكستان و آذربايجان نيز يك مقام موسيقائي را در سال 2003 به ثبت رسانده است. حال نكته قابل توجه اين است كه بسياري از كشورها بعد از اين كه ميراث معنوي منحصر به خودشان را به ثبت رسانده‌اند، به فكر ثبت ميراث معنوي چند مليتي هستند.
اما نام ايران هم در ليست نامزدهاي خواهان ثبت آثار ميراث معنوي در يونسكو ديده مي‌شود. موسيقي سنتي ايراني، نوروز كه البته 9 كشور ديگر به همراه ايران براي ثبت اين ميراث معنوي اقدام كرده اند و مناسك زرتشتي اشو (asha) به همراه 7 كشور ديگر در اين ليست وجود دارند،كه اميد به ثبت آنها داريم.
اين اقدام پس از آن صورت گرفت که يونسکو از کشورهاي مختلف خواست که ابتدا فهرستي از ميراث معنوي خود ارائه دهند و پس از آن و بر اساس اولويت‌هاي موجود آنها را براي ثبت ارائه دهد. به همين دليل يکي از اولين کارهايي که پژوهشکده مردم شناسي در اين زمينه انجام داد، ارسال نامه‌هايي به استان‌هاي مختلف بود تا دفاتر مردم شناسي استان‌ها مواردي از تجليات ميراث معنوي خود را استخراج کرده و براي اين گروه تازه تاسيس ارسال کنند.
خبرگزاري ميراث فرهنگي _ فرهنگ وهنر _سال 86 را مهم ترين سال براي ميراث معنوي ايران بود، چرا که پس از 75 سال از تصويب قانون حفظ آثار ملي، سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به عنوان متولي حفظ ميراث فرهنگي، تصميم به ثبت ميراث معنوي يا همان ميراث غيرملموس گرفت.
اگرچه ثبت نوروز به عنوان نخستين و مهم ترين ميراث معنوي کشور در همين سال به سرانجام نرسيد و با وجود قول هاي مساعد، ثبت آن به سال 87 موکول شد، اما همين اتفاق ثبت ميراث مظلوم معنوي آنقدر مهم بود که حتي اگر يک سال هم به تعويق بيفتد، بايد آن به فال نيک گرفت. البته ناگفته نماند که «سليمان تپه» به عنوان نخستين اثر ثبتي کشور در حوزه ميراث ملموس نيز يک سال پس از تصويب قانون حفظ آثار ملي و در سال 1310 ثبت شد.
اگرچه يونسکو دلايل رد پرونده نوروز را ناکامل بودن پرونده 10 کشور ارائه دهنده اعلام کرده بود، اما مديريت وقت پژوهشکده مردم شناسي حجم زياد پرونده و ارزيابي ناکافي بررسي کنندگان پرونده ها را دلايل رد پرونده نوروز عنوان کردند. به هر ترتيب قرار شد، نشست منطقه اي نوروز پس از اجلاس عمومي يونسکو در تهران برگزار شود و کشورهاي حوزه نوروز با همفکري هم اين پرونده را نهايي کنند.
علاوه بر نوروز پرونده هاي مهم ديگري همچون تعزيه، کوچ عشاير، موسيقي رديفي ايران، گويش مراغي، اذان موذن زاده، گويش تاتي، موسيقي مقامي خراسان، آيين پهلواني و موسيقي بوشهر هستند که ضمن داشتن قابليت هايي براي ثبت ملي، قابليت بسياري براي ثبت جهاني دارند . برخي از اين ميراث در صورتي که به صورت ثبت ملي و جهاني در مرکز توجه قرار نگيرد، براي هميشه از بين خواهد رفت و اثري از آنها باقي نخواهد ماند.
به گزارش روابط عمومي معاونت فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي,گردشگري و صنايع دستي, نماد سوگواري در حوزه فرهنگي ايران، نمادهاي ايراني و اسلامي برگرفته از واقعه کربلا، تنوع مراسم آيين عاشورا در شهرها و روستاهاي کشور از محورهاي مهم اين همايش به شمار مي آيد.و در پايان براي تاکيد بر اهميت اين موضوع به متن كامل كنوانسيون ميراث معنوي يونسكو اشاره مي کنيم :
كنفرانس عمومي سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد كه از اين پس يونسكو خوانده مي‌شود، در سي و دومين نشست خود كه از تاريخ 29 سپتامبر تا 17 اكتبر 2003 در پاريس برگزار شد،
ـ با اشاره به اسناد بين‌المللي موجود در مورد حقوق بشر، به ويژه اعلاميه‌ي جهاني حقوق بشر (1948)، پيمان بين‌المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي (1966) و پيمان بين‌المللي حقوق مدني و سياسي (1966).
ـ با توجه به اهميت ميراث فرهنگي ناملموس به عنوان انگيزه‌ي اصلي تنوع فرهنگي و ضامن توسعه پايدار به طوري كه در توصيه نامه 1989 يونسكو در مورد حراست از فرهنگ سنتي و فولكلور، اعلاميه‌ي جهاني يونسكو در مورد تنوع فرهنگي (2001) و اعلاميه‌ي استانبول (2002) مصوب سومين ميزگرد وزيران فرهنگ بر آن تاكيد شده است.
ـ با عنايت به وابستگي متقابل ريشه‌دار ميان ميراث فرهنگي ناملموس و ميراث فرهنگي و طبيعي ملموس.
ـ با اذعان به اين كه دو جريان جهاني شدن و تغيير شكل اجتماعي، همراه با شرايطي كه اين دو پديده براي گفت‌وگوي دايمي جوامع ايجاد مي‌كنند، همانند پديده‌ي عدم بردباري موجب افزايش تهديد‌هاي مهلكي چون زوال، كم‌رنگ شدن و تخريب ميراث فرهنگي ناملموس مي‌شوند و اين امر به خصوص به دليل فقدان منابع لازم براي حراست از اين ميراث رخ مي‌دهد.
ـ با آگاهي از گرايش جهاني و حساسيت مشترك نسبت به حراست از ميراث فرهنگي ناملموس بشر، ….
ـ با تاييد اين كه جوامع، به ويژه جوامع بومي، گروه‌ها و (در برخي موارد) افراد نقش مهمي در توليد، حراست، نگهداري و بازآفريني ناملموس ايفا كرده و بدين ترتيب به غناي تنوع فرهنگي و خلاقيت بشري كمك مي‌كنند.
ـ با توجه به تاثير عميق فعاليت‌هاي يونسكو در ايجاد اسناد حاوي قواعد حمايت از ميراث فرهنگي به خصوص كنوانسيون حمايت از ميراث فرهنگي و طبيعي جهان (1972).
ـ با توجه بيشتر به اين كه هنوز يك سند چند جانبه الزام‌آور در مورد حراست از ميراث فرهنگي ناملموس وجود ندارد.
ـ با عنايت به اين كه لازم است توافقات بين‌المللي، توصيه‌نامه‌ها و قطعنامه‌هاي فعلي مربوط به ميراث فرهنگي و طبيعي قوياً به وسيله‌ي مواد و پيش‌بيني‌هاي قانوني جديد مربوط به ميراث فرهنگي ناملموس غني و تكميل شود.
ـ نظر به اين كه لازم است به خصوص نسل‌هاي جوان‌تر از اهميت ميراث فرهنگي ناملموس و حراست از آن بيشتر آگاه شوند،…
ـ با توجه به اين كه شايسته است جامعه‌ي بين‌الملل با مدد گرفتن از روحيه‌ي همكاري و كمك متقابل همراه با كشورهاي متعهد در امر حراست از اين ميراث فرهنگي مشاركت كند.
ـ با يادآوري برنامه‌هاي يونسكو در خصوص ميراث فرهنگي ناملموس، به ويژه اعلاميه‌ي شاهكارهاي ميراث شفاهي و ناملموس بشر،…
ـ با توجه به نقش ارزنده ميراث فرهنگي ناملموس به عنوان يكي از عوامل نزديك‌تر كردن انسان‌ها به يكديگر و تضمين تبادل و درك متقابل در ميان آنها، …
ثبت دیدگاه