شيعيان در تمام نقاط دنيا ياد و خاطره سالار شهيدان را زنده نگه مي‌دارند و در ماه محرم به سوگ مي‌نشينند.
1-5-1- محرم در خاورميانه
مسلمانان لبنان ازگذشته‌هاي دور با وجود حاكميت مسيحيان و كنترل عزاداري از طرف حاكمان وقت، با تأثيرپذيري از ايران و عراق همچنان به عزاداري ميپردازند؛ تداوم اين عزاداري‌ها باعث‌شد تا دولت مسيحي لبنان در سال 1393 هجري قمري برابر با 1973 ميلادي روز عاشورا را براي اولين‌بار در تمامي نقاط لبنان و نهادهاي دولتي، مؤسسه‌هاي ملي و بازار، تعطيل رسمي اعلام‌كند.
عزاداري مسلمانان لبناني در سال‌هاي اخير آن‌چنان به شيعيان قدرت‌داده كه توانستند در مقابل ارتش اسرائيل به خوبي مقاومت‌كرده و در حمله تابستان 1385اين كشور به لبنان، اشغالگران قدس را مفتضحانه شكست‌دهند؛ اين عزاداري‌ها همچنين باعث احياء حق شيعه در مجلس و دولت لبنان شده است. در اردن نيز شيعيان روز دهم ماه محرم طبق سنت ديرينه به ياد امام حسين(ع) و يارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام‌مي‌كنند؛ در اين روز اغلب مسلمانان اعم از شيعه و سني فعاليت‌هاي روزانه را تعطيل‌مي‌كنند و با اقتدا به ام‌سلمه كه با شنيدن خبر شهادت امام حسين(ع) ازكار شست و شو دست كشيده بود آنان نيز از انجام امور اين‌چنين اجتناب‌مي‌كنند؛ مسلمانان اين كشور در شهر«موته» دركنار مزار شهيد جعفر‌طيار به‌صورت رسمي به عزاداري ميپردازند. عربستان از ديگر كشورهاي اسلامي است كه علي‌رغم سخت‌گيري‌هاي وهابيون در مناطقي چون الأحساء، قطيف، حضرموت، حجاز و مدينه ياد امام حسين(ع) احياء مي‌شود و مردم به عزاداري ميپردازند؛ در سال‌هاي اخير محدوديت‌ها از طرف دولت عربستان كمتر شده و گويا آزادي بيشتري جهت عزاداري اعطا شده است.
سوگواري در منطقه «تركستان» نيز به قرن سوم هجري بازمي‌گردد، عده‌اي از خراسان به اين منطقه مهاجرت‌كردند و در اوايل قرن سوم در بخارا و خيوه ساكن شدند؛ در دوران قدرت كمونيست‌ها مجالس عزاداري در منازل به‌صورت پنهاني برگزار مي‌شد ولي بعد از فروپاشي شوروي سابق عزاداري‌ها آزادانه صورت‌مي‌گيرد همچنين در تركمنستان، قزاقستان، آذربايجان و قفقاز مراسم سوگواري حسيني با شكوه تمام برگزارمي‌شود؛ در اين مراسم اهل سنت نيز حضور گسترده‌اي‌دارند.
2-5-1- محرم در شبه قاره هند
مسلمانان شبه قاره هند نيز در اين ماه به سوگ امام حسين(ع) و يارانش مي‌نشينند: مردم پاكستان از دوازده قرن پيش مراسم سوگواري سردار شهيدان را برپا مي‌كنند؛ با وجود اينكه در سال 1288 هجري شمسي مراسم عاشورا و اربعين از سوي استعمارگران انگليس ممنوع اعلام‌شد و در سال1361 پليس پاكستان استفاده از بلندگو را در حسينيه‌ها و تكاياي شيعيان را غيرمجاز اعلام‌كرد ولي هرگز موفق‌نشد روند اين عزاداري‌ها را متوقف‌كند؛ در اين راستا وهابيون اين كشور نيز هرساله با به خاك و خون كشيدن عزاداران سعي‌دارند جلو اين مراسم را بگيرند ولي با گذشت زمان اين عزاداري‌ها باعث غناي فرهنگ تشيّع شده و خطبا، نويسندگان و شاعران فراواني به بركت اين عزاداري‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند. در كشور هند نيز هندوها و غيرمسلمانان با ديدن سوگواري‌ها و نوحه‌سرايي و محافل حزن متأثر‌شده و با مسلمين همراهي‌مي‌كنند و حتي در بعضي شهرها و مناطق، هندوها ساختمان‌هايي ساخته و وقف امام حسين(ع) كرده و به تقليد از مسلمين نام آن‌ها را حسينيهي گذاشته‌اند و در آنجا به سوگواري ميپردازند؛ يكي از نقاط مشترك عزاداري پاكستان و هند شركت مسلمانان اهل سنت در عزاداري هاست.
نكته قابل‌توجه اينكه در پاكستان اهل سنت نيز به عزاداري ميپردازند؛ همچنين در شهرهاي كراچي، حيدرآباد، كوتري، تخته و ميرپورخاص از ايالت سند، روز عاشورا و اربعين حسيني غذاهاي مختلفي چون حليم درست مي‌كنند و بين عموم تقسيم مي‌كنند؛ اين در حالي است كه در شهر كوتري با 95 درصد جمعيت اهل تسنن، در ايام عزاداري امام حسين (ع) مجالس باشكوهي برپا مي‌شود و مردم در روز عاشورا به سوي امام بارگاه حركت مي‌كنند .
در مجالس شيعيان هنگامي كه عزاداري شروع مي‌شود تمام شيعيان از خوردن و نوشيدن و سخن گفتن تا پايان مراسم خودداري مي‌كنند و كسي كه از اين قانون تخلف‌كند، توبيخ مي‌شود. در سه ايالت لكنهو، بنگال و بنارس كه از ايالت غيراسلامي هستند مسلمانان و دوستداران اهل‌بيت(ع) در ايام سوگواري محرم، خوردن و آشاميدن را به حداقل مي‌رسانند و در مجالس سوگواري به هيچ وجه نمي‌خندند و شوخي نمي‌كنند.
همچنين در حيدرآباد دكن مسلمانان و هندوهاي غير مسلمان در ايام محرم عزاداري مي‌كنند و بزرگان و عزيزان قوم دست و پاي خود را با زنجيرهاي آهني بسته و چند نفر از خدمت‌گزاران خود را مي‌گمارند كه سر اين زنجيرها را بگيرند و آنان را مانند اسيران «به ياد اهل‌بيت امام حسين(ع)» به مجلس عزاي امام حسين (ع) بكشانند.
3-5-1- محرم در جنوب شرق آسيا
در بخش‌هايي از جنوب شرقي آسيا نيز مسلمانان هر ساله به سوگواري ميپردازند؛ يكي از اين كشورها اندونزي است كه مردم آن در ماه‌هاي محرم و صفر از جشن عروسي و ازدواج خودداري مي‌كنند و معتقدند كه ازدواج در اين دو ماه نحس و موجب زيان است. در جزيره سوماتراي اندونزي به عزاي حسيني «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن(ع) و حسين(ع)» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئيك» مي‌نامند؛ در «پاري‌مان» در روز هفتم محرم نمادي از دست امام حسين(ع) كه در گلداني نهاده‌شده در معابر و خيابان‌ها گردانده‌مي‌شود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك‌مي‌ريزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌اي سفيد‌رنگ كه «توربان»ناميده‌مي‌شود به نشانه عمامه امام حسين(ع) تهيه‌شده و در مراسمي خاطراتي از فداكاري‌هاي سرور شهيدان بيان‌مي‌شود. در كشور برمه(ميانمار) هم اگرچه اكثريت مسلمانان اهل سنت هستند ولي حدود ده هزار شيعه در آن سكونت دارند كه در ماه‌هاي محرم و صفر به سخنراني و عزاداري ميپردازند، ازدواج‌نمي‌كنند، لباس نو نمي‌خرند، حتي تلويزيون هم نگاه نمي‌كنند؛ مردان لباس سياه مي‌پوشند و زنان از آرايش پرهيز‌مي‌كنند. ديگر كشور جنوب شرق آسيا مالزي است؛ مسلمانان بومي اين سرزمين و مهاجران در كوالالامپور جمع مي‌شوند و مراسم عزاداري باشكوهي برگزارمي‌كنند. تايلند نيز از جمله كشورهايي است كه مراسم عزاداري حسيني در آن به زمان‌هاي بسيار دور يعني حدود چهارصد سال قبل بازمي‌گردد؛ شيعيان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداري ميپردازند؛ عزاداري در اين كشور از سال1908 توسط «سيد مازندراني» به‌صورت رسمي در آمد.
هم‌زمان با رواج عزاداري در دوران حكومت آل‌بويه در قلمرو ايران و عراق، در مصر از زمان حاكميت خلفاي فاطمي شيعيان در مقبره ام‌كلثوم، سيده نفيسه و رأس‌الحسين(ع) به عزاداري مي‌پرداختند؛ مراسم عزاداري هنوز هم در رأس الحسين(ع) ادامه‌دارد. در كشور مراكش با فرارسيدن ماه محرم مردم آرايش و تجمل را كنار‌گذاشته و در روز عاشورا از خوردن غذا خودداري‌مي‌كنند و در يك سنت عمومي زكات اموالشان را ميپردازند. يكي از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين كشورهاي اسلامي آفريقا الجزاير است؛ روز دهم محرم در اين كشور تعطيل رسمي است؛ استقلال الجزاير از استعمار فرانسه در سال1346ق قيام شيخ عبدالقادر همراه پدرش محي‌الدين حسني نمونه‌هايي از تأثيرات فرهنگ عاشورا در اين سرزمين است. تونس از ديگر كشورهاي آفريقايي است كه مراسم ماه محرم در اين كشور از ارزش خاصي برخوردار است؛ از زمان تسلط فاطميان بر اين كشور مذهب تشيّع و سنت‌هاي آن از جمله مراسم سوگواري ايام عاشورا جزء آيين‌هاي اجتماعي مردم قرارگرفت؛ عاشورا تا چندي قبل جز تعطيلات رسمي اين كشور بود ولي اكنون اين‌گونه نيست؛ مردم تونس در عزاداري‌ها از خوردن غذاهاي رنگين اجتناب‌مي‌كنند و صبح عاشورا به مزار اموات سرمي‌زنند. چين از كشورهايي است كه شيعيان بومي، ايراني و پاكستاني حضور فعالي دربرپايي عزاداري و سوگواري دارند و بيشتر اين عزاداري‌ها نيز درپكن برگزار مي‌شود. يكي از كشورهاي اروپايي كه مسلمانان در آنجا حضور فعال دارند انگلستان است؛ مسلمانان مقيم لندن و برخي شهرهاي ديگر در روز عاشورا دسته هاي عزاداري راه انداخته و با نوحه‌سرايي و سينه‌زني ياد و خاطره شهيدان كربلا را زنده مي‌كنند؛ در سال هاي اخير با توجه به توسعه اسلام در انگلستان و حضور شيعيان مهاجر پاكستاني و ايراني، هندي و افغاني در اين كشور مراسم بسيار باشكوهي در دهه محرم برپا مي‌شود. در تركيه نيز مسلمانان در ماه محرم به نوحه‌خواني و زنجيرزني ميپردازند و غذايي به نام«افشون» درست‌كرده بين عموم تقسيم‌مي‌كنند؛ درعزاداري شهر استانبول گروه‌هايي از اهل سنت به‌ويژه رجال دولتي براي هم دردي با شيعيان شركت‌مي‌كنند. در سايه حضور دوستداران اهل‌بيت (عليهم‌السلام) در قاره آمريكا عزاداري ماه محرم به‌صورت باشكوهي برگزار مي‌شود؛ حدود صد سال است كه در شهرهاي مختلف آمريكا عزاداران به سينه‌زني و نوحه‌خواني ميپردازند، مسلمانان شهر«بورت» و«اسباني» در آمريكاي جنوبي هودج بزرگي از طلا و نقره با زيباترين نقش و نگار جهت عزاداري سيدالشهدا(ع) تهيه‌مي‌كنند و آن را در روز عاشورا به حركت در‌مي‌آورند و در اين مسير بسياري ازمسيحيان و هندوها به مسلمانان ملحق‌مي‌شوند و همه پشت سر آن هودج قرارمي‌گيرند. در فرانسه، استراليا و ديگر كشورهاي جهان مراسم عزاداري توسط شيعيان مهاجر و مسلمانان بومي برگزار مي‌شود و سال به سال بر شكوه آن افزوده‌مي‌شود
منبع:سایت حسینیه اعظم زنجان
پژوهش پیرامون ثبت معنوی حسینیه اعظم
پژوهشگر:نجفی
ثبت دیدگاه