2-1- مكان هاي ديدني و تاريخي استان زنجان
با اين كه تاريخ اين منطقه فراز و فرود هاي بسيار به خود ديده و گاهي شعله هاي خشم و جنگ برگ هاي زيادي از تاريخ منطقه و حتي گاه تمام آن را در كام خود فرو برده است ولي به جهت عمق غناي هويت و فرهنگ اين منطقه هنوز نيز استان زنجان امانت دار ميراث فرهنگي ارزشمند و قابل ملاحظه اي است كه فرهنگ و هويت اين سرزمين را به نمايش مي گذارد.
زنجان، از ديرباز به لحاظ موقعيت خاص جغرافيايي و داشتن بناهاي تاريخي متعدد، ازجايگاه ويژه‌اي دربخش صنعت گردشگري و جذب سياح برخوردار بوده است. اين استان با چند هزار سال قدمت و دارا بودن يادگارهايي از تمدنهاي مهم بشري، تفرجگاه‌ها، آثار باستاني و مكان‌هاي جذاب گردشگري مورد توجه جهانيان به‌ويژه افراد علاقه‌مند به سياحت و گردشگري قرار داشته و دارد.
زنجان از مهمترين مكان‌هاي باستاني ايران است كه جايگاه و مهد تمدن بشري بوده و شكوه و اقتدارش از دوران‌هاي گذشته براي مردم جهان شناخته شده است. بطور اجمال مي‌توان گفت استان زنجان به‌علت شرايط خاص جغرافيايي، در روند تاريخ بهترين تمدنهاي فرهنگ بشري را شاهد بوده و آثار مكشوفه دوران ماقبل تاريخ، قبل و پس‌از اسلام، پندارها ، باورها ، آداب و رسوم ، اعتقادات قلبي مردم، وجود چهره‌هاي علمي و فرهنگي در فرهنگ مكتوب منطقه، نشانگر گوشه‌هايي از غناي فرهنگي اين استان است. وجود آثار ومناظر متنوع تاريخي، هنري، مذهبي، طبيعي وصنايع دستي در اين منطقه را مي‌توان از جمله عوامل جذب مسافران داخلي و خارجي دانست، بطوري كه هم‌اكنون دهها اثر تاريخي ارزشمند، از جمله كاروانسراي سنگي، مساجد جامع و حسينيه ي و تکيه ها، مجموعه‌ي بازار، رختشويخانه، بقعه‌ي امامزاده‌ها، عظيم‌ترين گنبد آجري ، غار طبيعي و تعدادي آب انبار و حمام، آماده‌ي بازديد عموم علاقه‌مندان است. “گنبد سلطانيه” كه سالانه شمار زيادي‌از گردشگران داخلي و خارجي را به‌خود جلب مي‌كند و اولين گنبد آجري جهان و يكي‌از با شكوه‌ترين بناهاي عظيم اسلامي محسوب مي‌شود، در دوران حكومت سلطان محمد خدابنده ظرف مدت ۹ سال “ ۷۰۴ تا ۷۱۳ هجري قمري” ساخته شده است. اين گنبد كه در ۴۲ كيلومتري جنوب شرقي زنجان و درشهر سلطانيه واقع شده، پس‌از بناي كاتدرال سانتاماريا دلفيوره “كليساي جامع مريم‌مقدس” در فلورانس ايتاليا و مسجد “اياصوفياي” استانبول، سومين بناي عظيم تاريخي جهان است. بر اساس منابع رسمي موجود، اين بناي آجري داراي ۴۸/۵ متر بلندي و ۲۵/۶۰ متر دهانه قوس، هشت ايوان مرتفع و نزديك به ۵۰ اطاق و حجره است. شهرت گنبد “سلطانيه” در ادوار مختلف به قدري عالم گير شده بود كه مورخين و سياحان خارجي چون “كلاويخو” ، “پيترو دلاواله” سياح ايتاليايي، ” شاردن”، “ديولافوا” و ده ها جهانگرد معروف ديگر را به‌عشق ديدن اين بناي عظيم تاريخي به شهر سلطانيه كشانيد. مجموعه تاريخي “رختشويخانه زنجان نيز در سال ۱۳۴۷ه.ق توسط دو برادر به‌نام مشهدي اكبر “معمار” و مشهدي اسماعيل “بنا” ظرف مدت ۱۵ماه، در قلب بافت تاريخي شهر و درمنطقه پرتراكم مسكوني موسوم به “عباسقلي خان” ساخته شده است. اين محله، قبل از احداث رختشويخانه به‌خاطر مملو شدن از هرزآبهاي سطحي، به “باباجمال چوقوري” (گودال باباجمال) معروف بوده است. متولي رختشويخانه توسط اولين رييس بلديه وقت شهر زنجان “علي اكبر توفيقي”گمارده شده و استفاده از اين محل براي شهروندان جهت شستن رخت اغلب رايگان بوده است. “مسجد جامع (سيد) زنجان”: مجموعه مسجد و مدرسه‌ي “سيد”توسط عبدالله‌ميرزا دارا ، پسر يازدهم فتحعلي شاه قاجار در هنگام حكمراني در زنجان و به‌سال ۱۲۴۲ه.ق احداث گرديده است. اين مجموعه‌ي تاريخي يكي از بناهاي ارزشمندي است كه بر اساس طرح مساجد چهار ايواني ساخته شده است. “غار كتله‌خور” نيز يكي از شگفتي‌ها و پديده‌هاي طبيعي زيبا و ديدني استان زنجان است كه همه ساله شماري از گردشگران داخلي و خارجي را جلب مي‌كند. اين غار كه در نوع خود يكي‌از پديده‌هاي طبيعي بي‌نظير جهان به‌شمار مي‌رود، از شسته شدن و فرسايش آهك و حركات تكتونيكي زمين ايجاد و در زمان حاضر 5/2 كيلومتر آن براي بازديد عموم آماده شده است. “كتله‌خور” در ۱۴۰كيلومتري جنوب غربي زنجان ودر دل كوهي بنام “ساقيزلو” واقع شده‌است و مناظر بسيار ديدني و قنديل‌هاي عظيم و شفاف داخل آن، نظر هر بيننده‌اي را به‌خود جلب مي‌كند. گفته مي‌شود اين غار در پاييز سال ۱۳۳۰شمسي توسط مرحوم “اسدالله جمالي” كوهنورد زنجاني شناسايي شده و در خردادماه سال ۱۳۳۱توسط يك گروه كوهنوردي مورد بازديد قرار گرفته است. “كاروانسراي سنگي زنجان” يكي‌از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر زنجان است كه درزمان شاه عباس دوم “به روايتي حدود ۵۰۰ سال قبل” در منتهي‌اليه جنوب‌شرقي، محل استراحت سياحاني بوده‌است كه به زنجان وارد مي‌شدند.اين مكان از سال ۱۳۷۷به سفره‌خانه سنتي تبديل شد. “بازار زنجان “نيز كه در قلب بافت قديمي شهر قرار گرفته، از دو قسمت “بازار بالا و پايين” تشكيل شده است. احداث بازار درحدود سال ۱۲۰۵ه.ق در دوران حكومت آقا محمد خان قاجار آغاز و با ساخت كاروانسراها ، گرمابه‌ها ، مساجد و راسته‌هاي جانبي در سال ۱۲۱۳ هجري قمري تكميل شده‌است. مجموعه بازار زنجان باداشتن ۵۶ ورودي و كوچه هماهنگ با شبكه ارتباطي كل شهر مرتبط بوده و با ۹۴۰ باب مغازه و بيش‌از ۱۵هكتار وسعت، در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است. “گرمابه حاج داداش “: اين بنا نيز كه به سفرخانه‌ي سنتي تبديل شده است، در قلب بازار قديمي زنجان واقع شده‌است. اين بنا حدود ۱۰۰سال پيش بعنوان حمام احداث گرديده و هم‌اكنون با حفظ بافت قبلي و با انجام اندكي تغيير و تزيينات زيباي سنتي، به‌عنوان سفره‌خانه براي پذيرايي گردشگران و اهالي شهر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ” بقعه‌ي ملاحسن كاشي”: اين مقبره‌ي زيبا در فاصله ۲/۵كيلومتري جنوب شهر سلطانيه قرارگرفته است. اين بقعه از بيرون داراي پلان هشت ضلعي و در داخل با تركيب و تلفيق ايوانهاي جانبي به مربع تبديل شده است. ايوانهاي چهار گانه درطبقه اول با دهليز زيبايي به يكديگر مرتبط است. حاصل اين ارتباط گنبد زيبايي است كه در سال ۹۷۳ه.ق يعني اواخر دوران شاه طهماسب بنا شده و درمجموع باگنبد (الله‌الله) مقبره شيخ صفي‌الدين اردبيلي قابل مقايسه‌است.
مساجد جامع و ميرزايي، بقعه امامزاده حضرت سيد ابراهيم(ع) زنجان، بقعه‌ي ملاحسن كاشي، معبد صخره‌اي داش‌كسن، مسجد جامع قروه، بقعه شاهزاده زيدالكبير و قيدار نبي، قبرستان و مسجد جامع گلابر و سجاس، بقعه چلبي‌اوغلي و پيراحمد زهرنوش، امامزاده‌هاي يحيي، يعقوب و اسماعيل، از ديگر آثار ارزشمند تاريخي و باستاني استان زنجان، براي جذب علاقه‌مندان در ايام مختلف به ويژه تعطيلات نوروز آماده است.
اين استان بعنوان يك قطب گردشگري، مي‌تواند در ترويج و ارائه‌ي فرهنگ غني اسلامي و بهره‌گيري از فرهنگ ساير نقاط كشور و جهان نقش‌آفرين باشد. زنجان با قدمتي سه‌هزار ساله ، آثار و بناهاي تاريخي ارزشمندي را در خود جاي داده است كه هريك از آنها در نوع خود منحصر به فرد بوده و داراي ويژگي خاص معماري و ارزشهاي فرهنگي و هنري است، آثاري كه تجلي و تبلور جريانات فرهنگي و فكري و زباني گويا از شرح حال گذشتگان اين مرز وبوم مي‌باشد
در واقع استان زنجان به‌لحاظ جاذبه‌هاي تاريخي ، طبيعي و فرهنگي رتبه‌ي هشتم را در كشور به‌خود اختصاص داده ، تاكنون بيش از يك هزار اثر تاريخي در اين استان شناسايي شده و قريب به420 اثر نيز در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است
منبع:سایت حسینیه اعظم زنجان
پژوهش پیرامون دهمین میراث معنوی کشور
پژوهشگر:نجفی.
ثبت دیدگاه